Zrzeszenie Kaszubskie Oddział w Gdyni

Muzeum Kaszubskie im. Franciszka Tredera w Kartuzach

Kaszubskie Forum Kultury

zapraszają 3 kwietnia 2019 roku na uroczystości związane

z patronem kartuskiego Muzeum

Franciszek Treder – pomiędzy Kartuzami a Gdynią

W programie:

• godz. 16.00 złożenie kwiatów w asyście pocztów sztandarowych na grobie Franciszka Tredera na Cmentarzu Witomińskim w Gdyni (zbiórka przy bramie głównej przy ul. Witomińskiej),

• godz. 17.30 spotkanie w Kaszubskim Forum Kultury (al. Marszałka Piłsudskiego 18 w Gdyni):

‒ projekcja filmu dokumentalnego Pamiętnik Kaszubskiego Fausta w reż. Andrzeja Dudzińskiego. Film odnosi się w swej tematyce do postaci Franciszka Tredera,

‒ rozmowa z Andrzejem Trederem (synem), reżyserem filmu Andrzejem Dudzińskim oraz Barbarą Kąkol – dyrektor Muzeum Kaszubskiego w Kartuzach prowadzona przez red. Dariusza Majkowskiego,

‒ otwarcie wystawy Franciszek Treder (1903‒1980) i jego dzieło życia – Muzeum Kaszubskie w Kartuzach.
 

Partnerzy:

Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie Oddział w Kartuzach

Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Kaszubskiego im. F. Brzezińskiego

Miasto Kartuzy

Franciszek Treder ‒ (ur. 6 kwietnia 1903 w Łączyńskiej Hucie, zm. 20 sierpnia 1980 w Gdyni) – nauczyciel, działacz społeczny i twórca Muzeum Kaszubskiego w Kartuzach. Urodzony w Łączyńskiej Hucie koło Borzestowa, pochodził z wielodzietnej rodziny; rodzice posiadali niewielkie gospodarstwo w Borzestowie oraz karczmę. Ukończył seminarium nauczycielskie w Grudziądzu i podjął pracę jako nauczyciel w Szarłacie, ale ze względu na chorobę serca musiał zrezygnować z zawodu. Za sprawą Aleksandra Majkowskiego zajął się gromadzeniem zabytków kultury materialnej i sztuki ludowej Kaszub oraz wyrobem szkolnych pomocy naukowych. W 1932 roku zorganizował pierwszą wystawę zabytków w Borzestowie. Część z jego zbiorów trafiła jeszcze przed wybuchem II wojny światowej do Muzeum Etnograficznego w Toruniu. Okres wojenny przeżył w Gdyni, Radomsku (u rodziny), wreszcie na robotach przymusowych w Niemczech. W 1945 roku powrócił na Kaszuby i wznowił pracę nad gromadzeniem regionalnych dóbr kultury. Otrzymawszy od władz Kartuz budynek po byłym areszcie śledczym i wsparty przez innych miejscowych działaczy zrzeszonych w Towarzystwie Miłośników Muzeum Kaszubskiego, założył muzeum regionalne. Zostało ono otwarte oficjalnie w 1947 roku, a w 1949 roku Treder zorganizował pierwszą wystawę etnograficzną. W 1950 roku Muzeum Kaszubskie w Kartuzach upaństwowiono. Treder przekazał wówczas na jego własność (oraz na rzecz Towarzystwa Miłośników Muzeum) zgromadzone eksponaty i objął kierownictwo placówki, a potem został jego kustoszem (aż do przejścia na emeryturę w 1974 roku). W ramach prac muzealnych i etnograficznych współpracował m.in. z Bożeną Stelmachowską, Andrzejem Bukowskim i Wacławem Szczeblewskim. Szczególne wsparcie Treder otrzymywał od Franciszka Brzezińskiego, Augustyna Mielewczyka i Izabelli Trojanowskiej. Za swoją działalność kulturalną otrzymał Medal Stolema przyznawany przez Klub Studencki „Pomorania”. Zmarł 20 sierpnia 1980 roku w Gdyni i został pochowany na Cmentarzu Witomińskim w tym mieście. Jego imię nosi Muzeum Kaszubskie w Kartuzach i Szkoła Podstawowa w Borzestowie, a także jedna z ulic w Kartuzach oraz reaktywowane w 1992 roku, Towarzystwo Miłośników Muzeum Kaszubskiego.

Franciszek Treder (1903-1980)