Od 1985 r. redakcja „Pomeranii” oraz kolegium redakcyjne tego miesięcznika przyznają Skry Ormuzdowe, czyli nagrody dla osób i instytucji, które szerzą wartości zasługujące na publiczne uznanie, propagują kulturę kaszubską i inną pomorską czy podejmują społeczne inicjatywy w dziedzinie kultury. 

Fot. Sławomir Lewandowski

W piątek, 18 marca w Ratuszu Staromiejskim w Gdańsku wręczono Skry za 2021 r. Wśród laureatów znajduje się Akwarium Gdyńskie, które od bisko dekady realizuje m.in. projekt „Kaszuby na Fali/Kaszëbë na Wale” umożliwiający dzieciom i młodzieży poznawanie bałtyckiej fauny i flory w języku kaszubskim.

Kaszubskie Forum Kultury oraz Gdyński Oddział Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego są partnerami tego projektu. Podczas gali Skier, zasługi Akwarium dla Kaszub i Pomorza podkreślał prezes KFK Andrzej Busler, który wygłosił laudację na cześć tej instytucji.

Fot. Sławomir Lewandowski

Fot. G. Gosk

Nagrodę w imieniu Akwarium odebrała Magdalena Domańska, która w ostatnich latach koordynuje wspomniany, kaszubski projekt. Podczas uroczystości obecna była także Joanna Chęcińska, która blisko dziesięć lat temu była pomysłodawczynią i realizatorką projektu „Kaszuby na Fali/Kaszëbë na Wale”. W imieniu Rady Miasta Gdyni gratulacje Akwarium przekazał radny Rady Miasta Gdyni – Zenon Roda oraz Renata Gleinert – członek Zarządu Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego w Gdyni.

Poza Akwarium Gdańskim nagrodzeni Skrami Ormuzdowymi zostali: Regina Białk, Karola Bober, Zyta Górna, Adam Hebel, Irena Peplińska oraz Małgorzata Połomska.

Gratulujemy wszystkim laureatom i zapraszamy do zapoznania się z laudacją na część Akwarium Gdyńskiego.

Laudacja Akwarium Gdyńskiego wygłoszona przez Andrzeja Buslera podczas gali Skier Ormuzdowych:

Jednym z obowiązkowych punktów dla zwiedzających Gdynię są odwiedziny w Akwarium Gdyńskim – niezwykłej instytucji, położonej na krańcu Mola Południowego na styku morza i lądu. Któż z nas nie oglądał w tym miejscu setek gatunków ryb, organizmów morskich z różnych stron świata, a także nie zapoznawał się z wieloma informacjami o naszym Bałtyku, ale też o innych dalekich wodach?

Nawiązując do Akwarium Gdyńskiego większość z nas ma dodatkowe skojarzenie – ta myśl przywołuje Morski Instytut Rybacki ‒ Państwowy Instytut Badawczy, który jest najstarszą placówką prowadzącą badania morza i rybołówstwa w Polsce z rodowodem sięgającym okresu dwudziestolecia międzywojennego. Jego początki związane są z 1921 rokiem, kiedy polskie władze państwowe powołały protoplastę MIR-u, czyli Morskie Laboratorium Rybackie w Helu przeniesione w 1938 roku do Gdyni. To właśnie w tym miejscu mieści się dziś siedziba Akwarium Gdyńskiego uruchomionego wiele lat później, bo w 1971 roku, a będącego w strukturze MIR-u.

Wspominając o Akwarium Gdyńskim i MIR-PIB, które stanowią nierozerwalną całość należałoby mówić o wieloletniej pracy badawczej związanej z zasobami morza, rybołówstwem, ekologii, działalności naukowej, wystawienniczej i promującej to wszystko co związane jest z biologią morza, ale dziś będę mówił o czym innym, nawiązując do działalności tej instytucji. Będę mówił o jej związkach i pracy na rzecz Kaszub.

Wspominając dawne i obecne czołowe postacie związane z tą placówką nasuwa się wiele niezwykle znanych nazwisk kaszubskich: dawniej – Augustyn Necel – niezwykle znany literat kaszubski, będący przed II wojną światową współpracownikiem słynnego prof. Kazimierza Demela, naukowcy: dr Eugeniusz Stanek, dr Jan Netzel, dr Stefan Richert, dr Henryk Ganowiak, Jerzy Barthelke a obecnie dr Krzysztof Radke. Wspomnieć także trzeba o wielu innych Kaszubach – członkach załóg statków badawczych MIR-PIB, świetnych fachowcach, wywodzących się z rybackich rodzin Kępy Oksywskiej – to m.in. Jan i Antoni Poglettke, Eugeniusz Rechmal, Józef Tocke, Antoni Dettlaff, Paweł Markowc, Czesław Barke, Antoni Muża i Franciszek Grabiński. Kontekst kaszubski pojawia się w przypadku MIR-PIB na przestrzeni lat także w innym ważnym momencie, gdy w 1980 roku na fali Polskiego Sierpnia doszło do odnowienia i wzmocnienia działalności gdyńskiego oddziału Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, trzon ówczesnych działaczy stanowiły dwa środowiska zawodowe: Stoczni im. Komuny Paryskiej oraz Morskiego Instytutu Rybackiego – Państwowego Instytutu Badawczego.

Do dziś, te związki są silne i żywe, a w ostatniej dekadzie Akwarium Gdyńskie w piękny sposób nawiązuje do tej historii pisząc jej nowe rozdziały, tworząc w partnerstwie z gdyńskim ZKP od blisko dekady niezwykły program przyrodniczo-językowy w ramach projektu „Kaszëbë na wale” (Kaszuby na fali). Autorem i swoistą skrą tego wartościowego pomysłu i realizacji było i jest Centrum Edukacji Akwarium Gdyńskiego. Dzięki tej inicjatywie każdego roku w tej placówce odbywa się 50 kaszubskojęzycznych spotkań dla uczniów z całych Kaszub (bierze w nich udział co roku ok. 1500 osób). Prowadzą je nauczyciele języka kaszubskiego z Gdyni, a nad poprawnością merytoryczną czuwają edukatorzy-biolodzy z Akwarium Gdyńskiego. Zajęcia  prowadzone są w języku kaszubskim, ale  rodnô mòwa jest obecna także w materiałach edukacyjnych – prezentacjach, kartach pracy z zadaniami i łamigłówkami, materiałach promocyjnych, gadżetach, jak zeszyty z fachowym słownictwem np. Mini słowniku bałtycko-kaszubsko-polskim. Jest to niezwykle ciekawy i innowacyjny projekt, dzięki któremu uczniowie poznają w sposób praktyczny nie tylko tematy związane z przyrodą, ale też oswajają się z językiem kaszubskim. Warto zaznaczyć, że pracownicy Akwarium dbają o to, by lekcje były przeprowadzone na wysokim poziomie językowym. Liczący dziesiątki stron materiał był przygotowywany przez znawców języka kaszubskiego m.in. Danutę Pioch.

Dziś wyróżniamy prestiżowym wyróżnieniem Ormuzdowa Skra – instytucję ‒ Akwarium Gdyńskie, ale nie byłoby wspomnianych działań gdyby nie ludzie. W tym miejscu chciałbym przywołać: Joannę Chęcińską, z którą kiedyś, blisko 10 lat temu rozpoczynaliśmy ten projekt, a także obecnie kontynuującą go ‒ Magdalenę Domańską. W tym miejscu myślę także o kierownictwie Akwarium – Arturze Krzyżaku i Mirosławie Raczkowskiej.

Dziękujemy za kurs, który obraliście – kaszubski kurs. Podążajcie dalej tym kierunku!